Het is een vraag die vaak bij Via Nova terechtkomt: hoe herken ik hoogbegaafdheid (HB)? Via Nova is sinds 2010 een afdeling van basisschool De Beekvliet in Velserbroek, speciaal voor hoogbegaafdenonderwijs. “Regelmatig heeft het stelselmatige onbegrip voor dit type kind geleid tot sociaal-emotionele schade waardoor er heel ander gedrag naar boven komt dan wat je verwacht bij hoogbegaafde kinderen”, stelt Marjolein Blom, HB-specialist bij Via Nova.
Dino’s op een rij zetten
Collega Bjorna Appel noemt een waargebeurd voorbeeld, waarbij een hoogbegaafde kleuter dino’s in volgorde van tijdperken had gezet. “Een andere kleuter maaide de rij om. Het hoogbegaafde kind reageerde door een dreun uit te delen. Dat werd vervolgens bestraft door de leerkracht. Op zich logisch, maar de docent had zich meer in het incident moeten verdiepen. Als zoiets maar vaak genoeg gebeurt, doet het iets met een kind.”
Bjorna en Marjolein hebben in de loop van de tijd de signalen voor hoogbegaafdheid leren onderscheiden. Neemt het kind een volwassen houding aan? Heeft het een groot rechtvaardigheidsgevoel? Wil het zijn mening kwijt? En ‘spelt’ het de Donald Duck? Marjolein: “Het taalgebruik en de verhaalontwikkeling in de Donald Duck is erg intelligent. Dat spreekt deze kinderen enorm aan.”
“Het belangrijkste is dat je een relatie met het hoogbegaafde kind aangaat”, vervolgt Bjorna. “Iedereen heeft iets leuks, soms duurt het wat langer om het te vinden. Wat mij opvalt is dat het gros gevoel voor humor heeft.”
Goed in je vel
Dat leerkrachten worstelen met die relatie, is de reden geweest om recent het ‘Expertisecentrum Via Nova’ op te richten. Bjorna en Marjolein willen hun kennis en ervaring over hoogbegaafdheid bij kinderen delen met collega-leerkrachten.
“We streven ernaar dat zoveel mogelijk HB-leerlingen goed in hun vel zitten op hun eigen school in hun thuisomgeving. Als je ze weet te raken en ze uitdaagt op hun eigen niveau, kom je heel ver. Leg het accent op analyseren, evalueren en creëren in plaats van onthouden, toepassen en begrijpen. Dat betekent dat je ze ook instructie geeft, weliswaar minder lang en intensief. Het is een groot misverstand dat HB-leerlingen het allemaal zelf kunnen uitvinden”, vertelt Madelon Boot, projectleider van het expertisecentrum en zelf directeur van basisschool De Klipper.
Sterke opzet
Als HB-leerlingen vastlopen in het reguliere onderwijs, is het soms beter dat zij bij gelijkgestemden komen te zitten op de Via Nova afdeling van De Beekvliet. “Daar krijgen zij meer exclusieve aandacht”, aldus Madelon. “Dat maakt de huidige opzet sterk. Er zijn nu verschillende manieren om deze doelgroep de ondersteuning te geven die ze nodig heeft.”
