Wat is volgens jou de essentie van inclusief onderwijs?
“Dat een kind in zijn eigen omgeving naar school kan, ook al heeft hij in meer of mindere mate speciale aandacht nodig. Dat is makkelijker gezegd dan gerealiseerd. Basisscholen zullen hun onderwijs moeten aanpassen op het gegeven dat hun leerlingenbestand diverser wordt.”
Wat moet er bij scholen veranderen?
“Ons onderwijs berust grotendeels nog op het traditionele leerstofjaarklassensysteem, waarbij leerlingen zich volgens vaste normen ontwikkelen. Maar als je meer kinderen met een zekere bagage krijgt, werkt het ‘one size fits all’ model niet langer. Dan moet je je meer op het kind zelf richten. Heeft hij een eigen leerlijn nodig? En hoe kunnen we dat organiseren?”
Kunnen we nog iets leren van het speciaal (basis)onderwijs?
“Zeker weten. Op sommige S(B)O-scholen is het groepsdoorbroken werken met verschillende niveaugroepen al de gewoonste zaak van de wereld. Het leren vindt plaats vanuit de gedachte ‘wat kun je wel?’ in plaats van ‘dit moet je per se kunnen’. Dat maakt kinderen minder onzeker. Ook heeft het speciaal onderwijs een sterke pedagogische cultuur ontwikkeld, waarin ze veel met het gedrag van kinderen bezig zijn.”
Vraagt inclusiever onderwijs ook iets anders van begeleiders in het SWV?
“Dat zijn we in de netwerkgroep aan het verkennen. De huidige rol van specialisten in het SWV is vooral specialistische kennis invliegen, zodra een individuele situatie daarom vraagt. We helpen de leerkracht op weg met observaties, schrijven met hem een plan van aanpak en doen dan vaak weer een stap terug. Misschien moet onze betrokkenheid duurzamer en praktijkgerichter worden. Dat we langer met een leerkracht optrekken als een soort ‘co-teacher’ en samen het leertraject vormgeven en inoefenen. Een extra steuntje in de rug dus. Maar leerkrachten moeten het wel zo ervaren. Daarom willen we hen uitnodigen voor de netwerkgroep en zulke zaken met hen bespreken (zie kader).”
Welke andere stappen zet het SWV als netwerkorganisatie?
“Op 16 december organiseren we een bijeenkomst met beleidsmedewerkers van schoolbesturen, gemeenten en netwerkpartners, vanuit het jeugdteam en leerplicht, om samen de beweging naar inclusiever onderwijs te maken. De centrale vraag is: hoe kunnen we beter met elkaar samenwerken rond inclusiever onderwijs en het ook beleidsmatig steviger verankeren?”
“En volgend voorjaar staan onze regiostudiedagen helemaal in het teken van inclusiever onderwijs. We laten tal van aspecten de revue passeren. Een interessant thema vind ik de mate waarin je een kind bij zijn onderwijsproces betrekt, ook als zijn situatie complexer is. Tot nu toe wordt er veel over het kind gesproken, maar je kunt ook met het kind spreken. Vervolgens moet je je dan afvragen hoe je zo’n kindgesprek voert en wie erbij aanwezig zijn.”
Het klinkt alsof we nog een weg te gaan hebben?
“Aan de ene kant is dat zo. Niet voor niets hebben we het over ‘de beweging naar inclusiever onderwijs’. Het is meer dan aanpassen of bijsturen. Maar als je het stap voor stap bekijkt, is het een natuurlijk proces en zijn scholen er al mee bezig, ook zonder het zo te benoemen. Een school die bij een verhoging een loopplank regelt voor een kind dat aangewezen is op een rolstoel. Of kinderen met het Syndroom van Down die meegenomen worden in een reguliere groep. Het zijn allemaal staaltjes van inclusiever onderwijs. Het is met name belangrijk om dat soort ‘best practices’ met elkaar te gaan delen.”
Inclusief collega’s van de scholen
De netwerkgroep inclusiever onderwijs zoekt directieleden, IB’ers en leerkrachten die willen meedenken over de ontwikkelingen rond inclusiever onderwijs? Geïnteresseerd? Neem contact op met Linsey Buts van het SWV via e-mail: l.buts@passendonderwijsijmond.nl