Er zijn kinderen die zich in het speciale basisonderwijs – S(B)O – zodanig ontwikkelen, dat zij in aanmerking komen voor plaatsing op een reguliere school. Dan komen Jennifer Kroon en Edith van Leeuwen in actie. Als doorstroomcoördinatoren bij het SWV PO IJmond zorgen zij samen met de betrokken scholen voor een soepele overgang.
Als doorstroomcoördinator zijn Edith en Jennifer gekoppeld aan achtereenvolgens het IKC IJmond, locaties Beverwijk en IJmuiden; scholen voor kinderen met extra onderwijs- en ondersteuningsbehoeften. Wat zij constateren is dat deze scholen zich sneller afvragen of een kind nog op de juiste plek zit. “In het verleden doorliep een leerling vaker de gehele schooltijd op de speciale school. Tegenwoordig zijn er meer tussentijdse evaluaties en wordt er echt geredeneerd vanuit het belang van het kind”, zegt Jennifer.
De ontvangende school
Dat is een goede ontwikkeling, benadrukken zij alletwee. Als er een verzoek wordt ingediend om een overgangssituatie te verkennen voor een leerling, wordt het stappenplan doorstroom gestart. “Het liefst worden we zo vroeg mogelijk bij het traject betrokken, zodat je echt met elkaar – ouders, school, samenwerkingsverband en eventueel andere experts – het kind gaat verkennen”, aldus Edith. “Wij gaan de leerling ook zelf in de klas observeren, na toestemming van de ouders.”
Pas daarna komt de ontvangende school in beeld. Bij de keuze daarvoor gaat de voorkeur altijd uit naar een school in de buurt, zodat het kind thuisnabij in zijn eigen vertrouwde omgeving de volgende stappen in zijn ontwikkeling kan zetten. Jennifer: “Over het algemeen zijn scholen erg bereid om een kind vanuit het S(B)O op te nemen. Maar je ziet wel dat wanneer het er echt op aankomt, er soms wat onzekerheid optreedt. Scholen vragen zich af of ze de overstap kunnen waarmaken en de juiste begeleiding kunnen bieden.”
De leerkracht maakt het verschil
Edith vervolgt: “Wat helpt is dat wij extra budget kunnen aanbieden, gekoppeld aan een plan van aanpak, bijvoorbeeld voor aanvullende materialen of ondersteuning door een onderwijsassistent. Daarmee kun je het kind, met name het eerste half jaar, extra ondersteuning geven. Wanneer de ontvangende leerkracht de specifieke onderwijsbehoefte goed weet op te pakken, is er een grote kans van slagen. Uiteindelijk staat of valt het met de inzet en de flexibiliteit van de leerkracht.”
De motivatie van het kind
Het leuke aan het werk is het zoeken naar creatieve oplossingen voor een succesvolle doorstroom. Elk kind is uniek. Edith vertelt over een leerling uit de middenbouw in IJmuiden die had aangegeven niet meer naar zijn SBO school te willen, omdat hij onder andere door het rumoer in de speciale transferbus teveel prikkels te verwerken kreeg. De SBO school vroeg Edith om te komen observeren. De leerling bleek goed te kunnen vertellen over zijn motivatie om naar een reguliere school in de buurt van zijn woonplaats te gaan, waarop ook zijn broer en zus zitten. Maar hij zou daar in een dynamische groep terechtkomen, die als moeilijk te boek stond.
“Toen is aan de school voorgesteld een tweesporenaanpak te overwegen. Dat bestond uit het aanpakken van de groepsdynamiek en tegelijkertijd de nieuwe leerling daarin mee laten draaien. Dat is dit schooljaar gestart. Zo ben je aan het puzzelen om de beste situatie voor alle betrokkenen – leerling, ouders en school – te creëren.”
Twee kanten uit
Doorstroming gaat in principe twee kanten uit. Niet alleen van speciaal naar regulier onderwijs, maar ook vice versa. Het kan goed zijn dat een kind op een reguliere school beter af is op een plek waar specialistische kennis en ervaring aanwezig zijn voor zijn ondersteuningsbehoeften. “Je hebt daarbij ook rekening te houden met de rest van de groep”, stelt Jennifer. “Ook hier gaat een periode van observeren, overleggen en adviseren aan vooraf. Wat we altijd nastreven is dat we voor elk kind de best passende plek vinden. Als doorstroomcoördinatoren proberen wij dat proces zo goed mogelijk te begeleiden. Uiteindelijk blijven wij gedurende een half jaar betrokken bij een plaatsing en zijn wij beschikbaar voor overleg met ouders en school.”